Ik dacht na over earthism. Bestaat die term al? Aardisme. Heel je denken, doen en laten, je gevoelens en emoties laten regeren door het welzijn van de aarde. Wat is daar mis mee? Op het eerste oog niets, misschien. Maar zien we ook nog de hand van de Schepper? Zien we Zijn eeuwige kracht en Goddelijkheid? Toen ik nadacht over het zien/erkennen van de Schepper ten opzichte van de aarde/Zijn schepping, kwam deze metafoor in me op. Zelf bedacht, niet echt gebeurd.
Eén van de grootste tentoonstellingen voor beeldende kunst zorgde de laatste keer voor behoorlijk wat opschudding. De manifestatie duurde een aantal maanden en bijna 30 landen waren vertegenwoordigd met een eigen paviljoen.
Nu was er een kunstwerk van een onbekende maker. Het werk werd door iemand geclaimd, de man kreeg zelfs een fanclub, maar de internationale kunstcritici achtten zijn eigenaarschap zeer onwaarschijnlijk. Onder de aanhangers van de self-called kunstenaar bleek slechts een enkeling beroepshalve betrokken te zijn bij beeldende kunst. Een amateurclub.
Het kunstwerk zelf oogstte bijna zonder uitzondering bewondering. De technische afwerking liet een knap staaltje vakmanschap zien — het overtuigde binnen een paar tellen. Maar, en daar gaat het natuurlijk om, het was vooral de inhoudelijke relevantie die ráákte. Dit was materie in de diepste zin van het woord. Ongeëvenaard.
Het mysterie rondom de oorsprong deed wonderlijk genoeg niet af aan het breedgedragen ontzag voor het kunstwerk. Filosofen stonden te juichen vanwege de vele vragen zonder antwoorden. Zou de maker een man zijn, of een vrouw? Wat voor afkomst zou de kunstenaar hebben? Wat zou hij met dit kunstwerk bedoelen? Was het kunstwerk wel door één persoon gemaakt? Misschien wel door meerdere personen.
Gedurende de maandenlange tentoonstelling ontstonden er steeds meer theorieën rondom de oorsprong van het geniale kunstwerk. Sommige critici verdedigden hun standpunten vol overgave via fora, blogs en magazines. Op het laatst werden er zelfs lezingen gehouden, die wisselend publiek trokken al naar gelang de populariteit van het standpunt.
Om de schets van deze situatie af te sluiten, wil ik graag nog één observatie van een filosoof citeren. Het ging richting het einde van de manifestatie. Sommige opvattingen leken wat dominanter te worden dan anderen, en deze filosoof signaleerde een nieuwe beweging.
“Waar er eerst vooral vragen gesteld werden over de oorsprong van het kunstwerk, lijken die vragen inmiddels niet meer te leven. Er zijn nog wel groepen die — op hun eigen manier — willen beantwoorden aan hun behoefte om de kunstenaar de eer te geven die hij toekomt, maar in het algemeen lijken die groepen geen invloed te hebben op de opinievorming rondom het kunstwerk. Zoveel hoofden, zoveel zinnen, zoveel onzekerheid. Eén ding is wel zeker: het kunstwerk. We zien het, we voelen het, we geloven het. Het is er. We moeten deze esthetische ervaring vasthouden. Wij moeten er voor zorgen. Het moet voor altijd blijven bestaan. Dit sentiment is momenteel alom aanwezig en verdrukt de vraag naar de oorsprong. En dat is toch opmerkelijk, als we realiseren dat ieder kunstwerk tot nu toe gehecht werd aan de naam van de kunstenaar. Onlosmakelijk. Een kunstwerk geeft je een blik in het hart van de kunstenaar. Vol liefde en toewijding heeft hij zijn werk gemaakt. Een kunstenaar wil geprezen worden, dat is zijn goed recht. Er bestaat geen kunstwerk zonder maker.”
